Op het scherm verschijnt Karin Dreijer: kort blond haar, een vriendelijke glimlach en een grijze hoodie. Dit gezicht is doorgaans bedekt met roze lipstickvegen, druipende oogmake-up, en een rafelige pruik met kale kruin. De Zweedse Dreijer zit nu als zichzelf achter de computer, en niet als androgyne zombie of bovenmaatse baby. De enige overeenkomst tussen performer Karin en Karin nu, zijn de driehoekig bijgetekende wenkbrauwen die af en toe demonisch omhoog gaan.
Karin Dreijer (48, Gothenburg) die zich laat aanspreken met die/hen/hun, is het gezicht van Fever Ray, de groep die Karin oprichtte na het opheffen van The Knife in 2014, waarin ook broer Olof speelde. Fever Ray heeft sinds de oprichting een fanatieke aanhang. Die toewijding is wellicht het resultaat van Dreijers compromisloosheid. Dreijer voldoet niet aan verwachtingen: of het nu is door nooit op te treden (in de begintijd van The Knife), of te spelen op een geheel donker podium, of door halverwege een tournee de rest van de data af te blazen wegens oververmoeidheid, in 2018.
En vooral door de muzikale hoeken die worden verkend. De muziek schuurt en schrijnt maar wordt voortgedreven door klepperende ritmes, waardoor het lichaam wil dansen – al is de geest verward.
Vocaal lijkt Karin rollen te spelen: als kwelgeest, sirene en zelden als zichzelf. De stem is met technische middelen vervormd, verdubbeld, klinkt hoog en schel of juist laag en dreigend. Zo verwerkt Karin diversiteit en inclusiviteit niet alleen in de eigen ideologie maar ook in de stemklank.
Van Fever Ray verscheen vorig jaar het derde album, Radical Romantics, waarna de groep eerst tourde langs clubs, en nu, na een winterstop, verder reist langs grotere zalen, zoals aanstaande dinsdag in de Gashouder in Amsterdam.
Karin staat bekend als introvert, vandaar het ‘masker’ van make-up dat live wordt aangebracht. Wat vertelt de zangstem over wie Karin is?
Staan uw verschillende ‘stemmen’ symbool voor verschillende aspecten van uw persoonlijkheid?
„De verschillende zangstijlen vertegenwoordigen verschillende emoties. Ik zoek een stem die het best past bij het verhaal dat ik vertel. Een vriend noemt het ‘personages’. Ik zie ze als emotionele personages, maar ze zijn niet heel vastomlijnd. Ze kunnen van de een naar de ander vloeien.
Als we foto’s of een video maken, komen die karakters in beeld. Maar ze blijven multi-interpretabel.”
Hoe kiest u het juiste stemgeluid bij een liedje?
„Eerst vormt zich in mijn hoofd een idee van het soort karakter dat het liedje nodig heeft. Meestal lukt het om dat idee te verwezenlijken.
„Ik gebruik daarvoor effecten, zoals chorus en echo om mijn stem te vervormen. Dan klinkt het een beetje minder menselijk, dat past bij de teksten, vind ik.
„Ik beheers een breed scala aan geluiden, ik kan van heel hoog tot laag. Maar ik gebruik ook pitchcorrectie, om de valse noten te repareren”, lacht hen. „Ik merk dat ik moeite heb met snelle nummers met veel tekst. Daarom zijn veel nummers nu trager, maar er zijn nog steeds snelle bij. Zeker live is dat lastig, als ik ook nog moet dansen. Daarom moet ik veel oefenen, vanaf zo’n drie weken voordat de tournee begint.”
Hoe bevalt dat, zingen en dansen tegelijk?
„Al bij The Knife, ruim tien jaar geleden, bedachten we dat dans een vast onderdeel van onze optredens zou worden. Voor de huidige tournee hebben we allerlei choreografieën bedacht. Die moet ik precies uitvoeren tijdens het zingen, dat is niet makkelijk nee.”
U heeft een persoonlijke esthetiek, hoe ontstond die?
„Dat is begonnen in mijn jeugd, door films en foto’s die ik verzamelde. Mijn voorkeuren hebben zich steeds meer ontwikkeld en toegespitst. Dat zie je aan onze video’s en concerten. Die worden steeds theatraler. De aankleding daarvan ontwerp ik samen met een vaste collega. Voor we beginnen sturen we elkaar eindeloos veel films, clips en sfeerbeelden toe, overal vandaan geplukt.
„Daaruit ontstaan de thema’s. In een vorige tournee bijvoorbeeld waren we superhelden, een andere keer draaide het om schaamteloosheid, toen ik als dikke baby verkleed was. Nu kozen we voor het thema van romantiek, dat zie je terug in de dansjes, de kleding en het decor.”
Wat verstaat u onder romantisch?
„Het gaat ons vooral om de mythe van de romantiek, over de clichés en de ingesleten ideeën. Daarom delen we rozen uit aan het publiek, en kozen we voor rode en roze belichting. Voor de dans hebben we ons laten inspireren door bijvoorbeeld Julio Iglesias.”
Is Julio Iglesias uw symbool voor romantiek?
„Nee, hij verbeeldt juist de mythen. In zijn zangstijl en in zijn bewegingen. Hij zou een romantisch idool zijn, maar als hij danst, is hij vooral met zichzelf bezig. Hij is niet communicatief tegenover zijn fans of een denkbeeldige geliefde. Hij is introvert en raakt vooral zichzelf aan.” Karin staat op om het even voor te doen. „Zo, met zijn hand over zijn buik en zijn borst, en dan met een kreun erbij.” Diens hand wrijft rondjes. „Niet dat we Julio spelen, we lenen elementen.”
Uw albumtitel ‘Radical Romantics’ klinkt tegenstrijdig.
„Het is een concept dat ik leende van filosoof bell hooks, in haar boek All About Love. Volgens hooks is liefde een werkwoord. Ook als je geen geliefde hebt, kun je je bezighouden met de vraag ‘wat heb ik nodig om liefde te voelen’. Daarin kun je je oefenen. Een levenslang proces, wat mij betreft.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124735612-304f29.jpg|https://images.nrc.nl/np6BnIq3isDYqsPEJ3XCmpt763Y=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124735612-304f29.jpg|https://images.nrc.nl/IGvj0EEUjmSfsLy6mf-OSagkIVs=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124735612-304f29.jpg)
